๐ SSI (์๊ธฐ ์ฃผ๊ถ ์ ์)
"์์ ์ค์ค๋ก ๊ถํ์ ๋ถ์ฌํ ์ ์"
์๋น์ค ์ ๊ณต์๋ ์ 3์ ๊ธฐ๊ด์ด ์๋ ๊ฐ์ธ ์ค์ค๋ก ์ฃผ๊ถ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ ์ ์ ์์ ๊ด๋ฆฌ ๋ฐ ํ์ฉํ ์ ์๋ ์ฒด์
์ ์ ํ์ธ ๊ฐ์ธ ์ ๋ณด๋ฅผ ๋ธ๋ก์ฒด์ธ ๋ฑ์ ๋ถ์ฐ์์ฅ์ ๊ธฐ๋กํ๋ค. ์ฌ์ฉ์๋ ๊ฐ์ธ ์ ๋ณด๊ฐ ํ์ํ ๋ ๊ฐ์ธ ์ ๋ณด ๋ฐ๊ธ์์๊ฒ ์ ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ๋ฐ์์ ๊ฒ์ฆ์์๊ฒ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ณต์ ํ์ฌ ์ ์์ ์ฆ๋ช ํ๋ค. ์ ์ ์ ๋ณด๊ฐ ๋ถ์ฐ ์ ์ฅ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ ๋ณด์ ๊ฐ์ฉ์ฑ๊ณผ ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ์ด ๋์ ํธ์ด๋ค. ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์ ๋ณด์ ์ฃผ๊ถ์ ๊ฐ์ง๋ ๋งํผ ์ฑ ์๊ณผ ์๋ฌด๊ฐ ๊ฐํด์ง๋ค.
์ฌ๋ฌ ์ธํฐ๋ท ์ฌ์ดํธ์์ ๊ฐ๊ฐ ์์ด๋/๋น๋ฐ๋ฒํธ๋ฅผ ๋ฐ๊ธ๋ฐ์ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ชจ๋ธ๋ก ์์ด๋/๋น๋ฐ๋ฒํธ๊ฐ ๋ถ์ค๋๋ฉด ๋ฒ๊ฑฐ๋กญ๋ค. ์ฌ๋ฌ ์ฌ์ดํธ์ ๋จ์ผํ ์์ด๋/๋น๋ฐ๋ฒํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค๋ฉด ๊ฐ์ธ ์ ๋ณด ์ํ์ด ์ฆ๊ฐํ๋ค.
์คํ ์์ด๋(OpenID), OAuth ๋ฑ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๊ธฐ์กด ์์ ๋ฏธ๋์ด ๊ณ์ ์ผ๋ก ๋ค๋ฅธ ์ฌ์ดํธ์ ๋ก๊ทธ์ธํ๋ ๋ฐฉ์์ด๋ค. ํน์ ์๋น์ค์ ๊ฐ์ธ ์ ๋ณด๊ฐ ์ง์ค๋์ด ๊ฐ์ธ์ ๋ณด ์ ์ถ์ ์ํ์ด ์๋นํ๋ค.
๊ฐ์ธ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์ง์ ๋ณธ์ธ์ ๋จ๋ง๊ธฐ๋ก ๊ด๋ฆฌํ๋ค. ๋จ๋ง๊ธฐ ๋ถ์ค์ ์ํํ ์ ์๋ค.
SSI๋ฅผ ์ํด์๋ ๋์งํธ ํ๊ฒฝ์์ ๋ด๊ฐ '๋'์์ ์ฆ๋ช ํ๊ธฐ ์ํ ์๋ณ์๊ฐ ํ์ํ๋ค. ๋ถ์ฐ ID(DID)๊ฐ ํด๋น๋๋ค.
'๋'๋ผ๋ ๊ฐ์ฒด๊ฐ ์ด๋ค ์ ๋ณด/์์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋์ง๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์ฆ๋ช ํ๋ ์ ๋ณด์ด๋ค. Claim, VC, VP๊ฐ ํด๋น๋๋ค.
DID (๋ถ์ฐ ์ ์ ํ์ธ, ํ์ค์ํ ์ ์ ํ์ธ)
๊ธฐ์กด ์ ์ ํ์ธ ๋ฐฉ์๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ ์ค์ ์์คํ ์ ์ํด ํต์ ๋์ง ์์ผ๋ฉฐ ๊ฐ๊ฐ์ธ์ด ์์ ์ ์ ๋ณด์ ์์ ํ ํต์ ๊ถ์ ๊ฐ์ง ์ ์๊ฒ ํ๋ ๊ธฐ์ ๋ก ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฃผ๊ถ์ด ์ค์ํ๋ ๊ธฐ๊ด์ด ์๋ ๊ฐ์ธ์๊ฒ ์๋ค.
DID๋ SSI๋ฅผ ๋์งํธ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์คํํ๊ธฐ ์ํ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๋ณผ ์ ์๋ค. ๊ฐ์ธ ์ ๋ณด ์ฃผ๊ถ ๊ฐ๋ ์์ ์์ํ ํ์ค์ํ ๋ณธ์ธ ์ธ์ฆ ๊ธฐ์ ์ด๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด์๋ ๋์งํธ ์ ๋ณด์ ๋ฌด๊ฒฐ์ฑ๊ณผ ๋ณด์์ฑ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ์๋ณ์กฐ ๋ฌธ์ ์ ํด๊ฒฐ์ด ํ์ํ๊ณ , ํ์ค์ํ๋ ๋ธ๋ก์ฒด์ธ ๋ถ์ฐ์์ฅ๊ธฐ์ ์ ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ ์ ์๋ ์ข์ ๋ฐฉ์์ด ๋์๋ค.
์ฌ์ฉ์๊ฐ ๋ณธ์ธ ๋จ๋ง๊ธฐ์ ์ ์ฅ๋ DID ์ ๋ณด๋ฅผ ํ ๋๋ก ์ ์์ธ์ฆ ๊ธฐ๊ด์ ์ธ์ฆ์ ์์ฒญํ๋ฉด ๊ธฐ๊ด์์ ์ ์ ํ์ธ ์๋ช ์ด ๋ด๊ธด ์ ๋ณด๋ฅผ ๋๋ ค์ค๋ค. ๊ฒ์ฆ์๋ ์ด ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๋ขฐํ ์ ์๋ ๊ณตํต ๋ธ๋ก์ฒด์ธ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์์ ๋น๊ต ๊ฒ์ฆํ์ฌ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๋ค๋ฉด ์ธ์ฆ์ ์งํํ๋ ๋ฐฉ์์ด๋ค.
ํ์ฌ DID ๊ธฐ์ ์ W3C(World Wide Web Consortium)์์ ํ์คํ๋ฅผ ์งํํ๊ณ ์๋ค. ๊ธ๋ก๋ฒ ์์ฅ์กฐ์ฌ๊ธฐ์ ์์ด์จ๋ง์ผ๋ฆฌ์์น(Zion Market Research)์์๋ ์ ์ธ๊ณ DID ์์ฅ์ด ์ฐํ๊ท 80% ์ฑ์ฅํด 2024๋ ์ฝ 34์ต 5์ฒ๋ง ๋ฌ๋ฌ(4์กฐ 1,500์ต์)์ ๋ฌํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ ๋งํ๋ค.
๋ธ๋ก์ฒด์ธ ๋ถ์ฐ์์ฅ์ ๊ธฐ๋ฐํ DID๋ ์ ์์ ์ฆ๋ช ํ๋ ํน์ ํ ์ฃผ์ฒด๊ฐ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ค์ํ ๊ณณ์์ ์ฌ์ฉํ๊ธฐ ์ํ ํ์คํ๊ฐ ํ์์ ์ด๋ฉฐ W3C์์ ์ด๋ฅผ ์งํํ๋ค.
SSI๋ฅผ ์คํํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๊ฐ ๊ฐ์ฒด๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ๋ ์๋ณ์๊ฐ ํ์ํ๋ค. W3C์์ ํ์คํํ ํ์ค์ํ ์๋ณ์(DID)์ ๊ตฌ์กฐ๋ ์๋์ ๊ฐ๋ค. DID๋ ์ ์ธ๊ณ์ ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋๋ ์๋ณ์์ด๋ค.
DID Scheme
๋ฌธ์์ด์ด DID์์ ๋ํ๋ด๋ prefix๋ก, ํญ์ did
๋ก ํ๊ธฐ๋๋ค.
DID Method
DID, DID document๊ฐ ์ด๋ป๊ฒ ์์ฑ๋๊ณ ์
๋ฐ์ดํธ๋๋์ง๋ฅผ ์ ์ํ DID Method์ ์ด๋ฆ์ด ์ ์๋๋ค. DID ํ๋ซํผ๋ง๋ค ๋ถ์ฌ๋ ๊ณ ์ ์ ์ฌ๋ณผ๊ฐ์ด๋ค. ๋ฌด์กฐ๊ฑด ์๋ฌธ์์ฌ์ผ ํ๋ค.
DID Method-Specific Identifier
์ด DID Method ๋ด์์ ์ฌ์ฉ๋๋ ์๋ณ์๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ฉฐ DID document๊ฐ ์ด๋์ ์๋์ง๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค.
DID์ ์ํด ์๋ณ๋๋ ์ฃผ์ฒด์ธ DID Subject๋ฅผ ์ค๋ช ํ๋ JSON ํํ์ ๋ฐ์ดํฐ์ด๋ค. id, ๊ณต๊ฐํค, ์ธ์ฆ์ ๋ณด, ์๋น์ค ๋ฑ์ ๋ด๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ๊ฐ์ธ ์ ๋ณด๋ ์ ์ฅ๋์ง ์๋๋ค. DID Subject๋ DID Document๋ฅผ ํตํด ์์ ์ ์ ์์ ์ฆ๋ช ํ ์ ์๋ค.
id
ํด๋น DID Subject์ ๋ํ DID ์๋ณ๊ฐ
publicKey
์ธํฐ๋์
๊ณผ์ ์์ ์ํธํ์ ์ฆ๋ช
์ด ํ์ํ ๊ฒฝ์ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ ํค
authentication
์ธ์ฆ ๋ฐฉ์์ ๋ํ ์ ๋ณด
services
DID subject์์ ์ธํฐ๋์
์ ์ํ Service-endpoints ์ ๋ณด๋ฅผ ํ์ธ
DID์ DID document๋ฅผ ๋ด๊ธฐ ์ํ ์ ์ฅ์์ด๋ค. ์ฆ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋กํ๊ธฐ ์ํ ์ ๋ขฐํ ์ ์๋ ๋ธ๋ก์ฒด์ธ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. Registry๊ฐ ํญ์ ๋ธ๋ก์ฒด์ธ์ผ ํ์๋ ์์ง๋ง ๋ง์ ๊ฒฝ์ฐ์์ ๋ธ๋ก์ฒด์ธ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๊ณ ์๋ค.
DID๋ฅผ DID document๋ก ์ ํํ๋ ์ญํ ์ ํ๋ ์ปดํฌ๋ํธ์ด๋ค.
โ๏ธ DIF (Decentralized Identity Foundation)
์ ์ธ๊ณ ์ฌ์ฉ์๋ค์ด DID๋ฅผ ์ฝ๊ฒ ์ด์ฉํ๋๋ก 2017๋ ๋ง๋ค์ด์ง ๊ธ๋ก๋ฒ ๋น์๋ฆฌ ์กฐ์ง์ผ๋ก Sovrin, MS, IBM, Master Card ๋ฑ ์์ญ๊ฐ์ ํ์์ฌ๊ฐ ๊ฐ์ ๋์ด ์๋ค. Universal Resolver๋ฅผ ์คํ์์ค๋ก ๊ณต๊ฐํ์ฌ DID ์ํ๊ณ์ ์ํธ ๊ตํ ๊ฐ๋ฅํ ๊ธฐ์ ์ ํ๋ ฅ ๊ฐ๋ฐํ๊ณ ์ ํ๋ค.
๐ชช Credential
์ ์ ํ์ธ์ ํ์ํ ์ ๋ณด์ด๋ค. ์ฃผ๋ฏผ๋ฑ๋ก์ฆ, ์ด์ ๋ฉดํ์ฆ ๋ฑ์ ์ ๋ถ์ฆ์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ธ Credential์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค.
๋์งํธ ํ๊ฒฝ์์ ์์ ์ ์ ์์ ์ฆ๋ช ํ๊ณ Credential์ ์ ํจ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๊ธฐ ์ํด W3C Verifiable Credential Data Model(๊ฒ์ฆ ๊ฐ๋ฅํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ชจ๋ธ)์ ํ์ค์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ค. ์ด ๋ชจ๋ธ์ Claim, VC, VP ๋ฑ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ค.
๋์(DID Subject)์ ํน์ฑ์ ๋ํ ์ค๋ช
/์ ๋ณด์ด๋ค. ๋์(subject) - ํน์ฑ(property) - ์ ๋ณด(value)
๊ด๊ณ๋ฃ ํํ๋๋ค. ๊ฐ๋ณ์ ์ธ ํด๋ ์๋ค์ด ๊ฒฐํฉํ์ฌ ๋์์ ๋ํ ๋ ๋ง์ ๋ด์ฉ์ ์ค๋ช
ํ ์๋ ์๋ค.
VC๋ ๋์งํธ ์ธ๊ณ์์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ธ Credential๊ณผ ๋์ผํ ์ญํ ์ ํ๋ค. ํ์ค์ ์ ์ ์ฒด๊ณ์์๋ ๋จ์ํ Credential๋ก ํํํ์ง ์๊ณ ๊ฒ์ฆ๊ฐ๋ฅํ(Verifiable) Credential๋ก ํํํ๋ค. ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ์ฃผ์ฒด์ ๋ํ ํด๋ ์๋ค์ ํฌํจํ๊ณ ์๊ณ , ํด๋น ํฌ๋ฆฌ๋ด์ ์ ํด์ํ ์ ์๋๋ก ์ค๋ช ํด์ฃผ๋ ๋ฉํ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด ํฌ๋ฆฌ๋ด์ ์ ๊ฒ์ฆ ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ๋ง๋ค์ด์ฃผ๋ ์ํธํ์ ์์๋ค์ด ํฌํจ๋ ์ฆ๋ช (Proofs)์ด ํฌํจ๋๋ค.
์๊ธฐ ์ฃผ๊ถ ์ ์์ ์ต์ํ์ ์ ๋ณด ๊ณต๊ฐ๋ฅผ ์์น์ผ๋ก ํ๋ค. ์ฆ๋ช ์ด ํ์ํ ์ ๋ณด๋ค๋ก๋ง ์๋กญ๊ฒ ๊ตฌ์ฑ๋ ์๋ก์ด ํ์์ ๊ฒ์ฆ ๊ฐ๋ฅํ ํ๋ ์ ํ ์ด์ (VP)์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค. ๊ธฐ์กด์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ VC๋ฅผ ๋ค์ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์กฐํฉํ์ฌ ๋ง๋ค ์ ์๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด ์ด์ ๋ฉดํ์ฆ๊ณผ ํ์์ฆ์ ๋ํ VC๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค๋ฉด, ์ด๋ฅผ ์ ํ์ ์ผ๋ก ์กฐํฉํ VP๋ก ํ์ ๋์์ผ๋ก ํ ์ธ๋ ๋ ํฐ์นด๋ฅผ ๋น๋ฆฌ๋ ์๋น์ค์ ํ์ฉํ ์ ์๋ค.
Holder (๋ณด์ ์)
Issuer์๊ฒ VC๋ฅผ ๋ฐ์์ ํ์ํ ์ ๋ณด๋ง ์ ํ์ ์ผ๋ก ๋ด์ VP ํํ๋ก Verifier์๊ฒ ๋ณด๋ธ๋ค.
Issuer (๋ฐํ์)
VC๋ฅผ ๋ฐํํ๋ ์ฃผ์ฒด๋ก VC์ ์ ํจ์ฑ์ ํ์ธํ ์ ์๋ ID์ ์คํค๋ง ๋ฐ๊ธ๋ด์ญ์ ๋ธ๋ก์ฒด์ธ์ ๊ธฐ๋กํ๋ค.
Verifier (๊ฒ์ฆ์)
Holder๋ก๋ถํธ VP(Verifiable Presentation)๋ฅผ ๋ฐ์์ ๋ธ๋ก์ฒด์ธ ๋ฐ์ดํฐ(๋ฐ๊ธ ๋ด์ญ, ์คํค๋ง)์ VP ๋ด์ฉ์ ํ์ธํ๊ณ VP์ ์ง์ ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ฒ์ฆํ๋ค.
Credential
Issuer๊ฐ ๊ฒ์ฆํ ์ ์๋ Claim์ ์งํฉ์ด๋ค.
Presentation
Holder๊ฐ Credential์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก Claim ์ค ์ผ๋ถ๋ฅผ ์กฐํฉํ์ฌ ์๋ก ์์ฑํ ์ ๋ณด์ด๋ค.
๐ Reference
https://fortheneedy.medium.com/%EC%9E%90%EA%B8%B0-%EC%A3%BC%EA%B6%8C-%EC%8B%A0%EC%9B%90%EA%B3%BC-%EA%B5%AC%EC%84%B1-%EC%9A%94%EC%86%8C-self-sovereign-identity-452df0e36936
https://brunch.co.kr/@metadium/126
http://www.2e.co.kr/news/articleView.html?idxno=301030
https://www.bloter.net/newsView/blt202008050024
https://www.comworld.co.kr/news/articleView.html?idxno=49899
https://comart.io/blog/%ED%83%88%EC%A4%91%EC%95%99%ED%99%94-%EC%8B%A0%EC%9B%90%EC%A6%9D%EB%AA%85-did-w3c-dids
https://medium.com/@adam_14796/understanding-decentralized-ids-dids-839798b91809
https://medium.com/luniverse/did-%EC%95%84%ED%82%A4%ED%85%8D%EC%B2%98%EB%A5%BC-%ED%8C%8C%ED%97%A4%EC%B3%90-%EB%B3%B4%EC%9E%90-b93357e96c16
https://benny-jung.medium.com/did-%EB%8F%99%ED%96%A5-dif-decentralized-identity-foundation-%EC%86%8C%EA%B0%9Cv-acd5009b2f2c
https://fortheneedy.medium.com/w3c%EC%9D%98-%ED%91%9C%EC%A4%80%EC%9C%BC%EB%A1%9C-did-%EC%9D%B4%ED%95%B4%ED%95%98%EA%B8%B0-2-6e6db874677c